Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.

Wysokość zasiłku rodzinnego (miesięcznie)

• 95,00 zł – na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia;
• 124,00 zł – na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia;
• 135,00 zł – na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Komu przysługuje zasiłek rodzinny

• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
• opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka),
• osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony).

Okres przysługiwania (dla osób z pkt 1 i 2)

• do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, lub
• do ukończenia nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia, albo
• do ukończenia 24. roku życia – jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zasiłek rodzinny przysługuje także osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.

Kiedy zasiłek rodzinny nie przysługuje

• dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;
• dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w pieczy zastępczej;
• osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
• pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
• osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
  • rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
  • ojciec dziecka jest nieznany,
  • powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
  • sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
• członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub umowy dwustronne stanowią inaczej.

Kryterium dochodowe

Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 674,00 zł.

Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek przysługuje, jeżeli dochód na osobę nie przekracza 764,00 zł.

Zasada „złotówka za złotówkę”

Jeżeli dochód rodziny przekracza powyższe kryteria (pomnożone przez liczbę członków) o kwotę nie wyższą niż łączna kwota zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługujących danej rodzinie w okresie zasiłkowym, świadczenie przysługuje w wysokości różnicy między łączną kwotą przysługujących zasiłków wraz z dodatkami a kwotą, o którą przekroczono dochód rodziny.

Jak liczyć łączną kwotę świadczeń do porównania

1. zasiłki rodzinne – podzielone przez liczbę miesięcy, na które przyznano zasiłki,
2. dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu: opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji dziecka – podzielone przez liczbę miesięcy, na które je przyznano,
3. dodatki z tytułu: urodzenia dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania – podzielone przez 12.

Jeżeli tak ustalona wysokość świadczeń (zasiłek + dodatki) jest niższa niż 20,00 zł, świadczenia nie przysługują.

Dochód rodziny – zasady ustalania

Dochód rodziny to suma dochodów członków rodziny. Za dochód członka rodziny uważa się przeciętny miesięczny dochód osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Przykład: ustalając prawo do zasiłku na okres od 01.11.2024 r. do 31.10.2025 r., bierze się pod uwagę dochód osiągnięty w 2023 r.

W przypadku utraty dochodu w roku poprzedzającym okres zasiłkowy lub po tym roku – przy ustalaniu prawa nie uwzględnia się dochodu utraconego.

W przypadku uzyskania dochodu w roku poprzedzającym okres zasiłkowy – uzyskany dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których był osiągany, o ile jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń.

W przypadku uzyskania dochodu po roku poprzedzającym – przyjmuje się dochód powiększony o kwotę uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu uzyskania, jeżeli jest on uzyskiwany w dniu ustalania prawa.

Wyłączenie: przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu nie stosuje się do dochodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz do dochodu z wyrejestrowania/rozpoczęcia działalności, jeżeli w ciągu 3 miesięcy od utraty dochodu ponownie podjęto pracę u tego samego pracodawcy/zleceniodawcy/zamawiającego lub ponownie rozpoczęto działalność.

Do dochodu wlicza się

1. przychody opodatkowane na zasadach z art. 27, 30b, 30c, 30e ustawy o PIT – pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek, składki na ubezpieczenia społeczne (niezaliczone do kosztów) i zdrowotne,
2. dochód z działalności opodatkowanej ryczałtem – pomniejszony o należny ryczałt i składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
3. inne dochody nieopodatkowane PIT – wymienione w art. 3 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Dodatki do zasiłku rodzinnego

Osoba mająca prawo do zasiłku rodzinnego może ubiegać się o następujące dodatki:

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka

Kwota: jednorazowo 1 000,00 zł.

Komu przysługuje:

• matce lub ojcu,
• opiekunowi prawnemu dziecka,
• opiekunowi faktycznemu dziecka – w wieku do ukończenia przez dziecko 1. roku życia, jeżeli nie został przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu.

W przypadku urodzenia lub przysposobienia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu/postępowania – dodatek przysługuje na każde dziecko.

Termin: wniosek składa się do ukończenia przez dziecko 1. roku życia.

Warunek medyczny: zaświadczenie lekarskie lub położnej potwierdzające pozostawanie matki pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu (nie dotyczy opiekunów prawnych/faktycznych).

Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

Kwota: 400,00 zł miesięcznie (za niepełny miesiąc – 1/30 za każdy dzień, zaokrąglenie do 0,10 zł w górę).

Komu przysługuje: matce/ojcu, opiekunowi prawnemu (gdy dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką), opiekunowi faktycznemu – uprawnionemu do urlopu wychowawczego – nie dłużej niż przez:

• 24 miesiące kalendarzowe,
• 36 miesięcy – przy opiece nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu,
• 72 miesiące – przy opiece nad dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Uwaga: przy równoczesnym korzystaniu z urlopu przez oboje rodziców/opiekunów przysługuje jeden dodatek.

Nie przysługuje, jeżeli:

• bezpośrednio przed urlopem wychowawczym zatrudnienie trwało krócej niż 6 miesięcy,
• podjęto/kontynuuje się pracę uniemożliwiającą osobistą opiekę nad dzieckiem,
• w okresie urlopu wychowawczego korzysta się z zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rodzicielskiego,
• dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę (z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą) i korzysta w niej z opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, lub zaprzestano sprawowania osobistej opieki.

Obywatelom UE/EOG do wymaganego okresu zatrudnienia wlicza się zatrudnienie na terytorium państw UE/EOG.

Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka

Kwota: 193,00 zł miesięcznie na dziecko – nie więcej niż 386,00 zł na wszystkie dzieci.

Podwyższenie: dla dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności/znacznym stopniu – +80,00 zł na dziecko, nie więcej niż +160,00 zł na wszystkie dzieci.

Komu przysługuje: samotnie wychowującym dziecko (matka/ojciec, opiekun prawny, opiekun faktyczny, osoba ucząca się), jeżeli nie zasądzono alimentów od drugiego z rodziców, ponieważ:

• drugi z rodziców nie żyje,
• ojciec dziecka jest nieznany,
• powództwo o alimenty zostało oddalone.

Dodatek przysługuje także osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice nie żyją. W razie wątpliwości organ może przeprowadzić wywiad.

Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej

Kwota: 95,00 zł miesięcznie.

Przysługuje na trzecie i kolejne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego (matka/ojciec, opiekun prawny, opiekun faktyczny).

Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

Kwoty miesięczne:

• 90,00 zł – na dziecko w wieku do 5 lat,
• 110,00 zł – na dziecko w wieku powyżej 5 lat do ukończenia 24. roku życia.

Komu przysługuje: matce/ojcu, opiekunowi prawnemu, opiekunowi faktycznemu, osobie uczącej się – na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją/kształceniem dziecka w wieku:

• do 16 lat – z orzeczeniem o niepełnosprawności,
• powyżej 16 do 24 lat – z orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

• 113,00 zł miesięcznie – w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej/artystycznej (w zakresie ponadgimnazjalnym) lub szkoły podstawowej/gimnazjum – w przypadku dziecka/osoby uczącej się z orzeczeniem o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności,
• 69,00 zł miesięcznie – w związku z dojazdem do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły (ponadgimnazjalnej lub artystycznej w zakresie ponadgimnazjalnym).

Komu przysługuje: matce/ojcu, opiekunowi prawnemu/faktycznemu, osobie uczącej się – przez 10 miesięcy w roku (od września do czerwca).

Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego

Kwota: 100,00 zł na dziecko – raz w roku szkolnym.

Przysługuje matce/ojcu, opiekunowi prawnemu/faktycznemu, osobie uczącej się – na częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego lub rocznym przygotowaniem przedszkolnym.

Termin złożenia wniosku: do dnia zakończenia okresu zasiłkowego, w którym rozpoczęto rok szkolny lub przygotowanie przedszkolne (wniosek po terminie – pozostawia się bez rozpoznania).